Έχουμε ακλόνητες πεποιθήσεις μόνο αν δεν έχουμε μελετήσει τίποτα σε βάθος. Emile M. Cioran
Σε κρατούν εγκλωβισμένο σε ένα παρόν βαλτωμένο, παραμένοντας ανικανοποίητος και δέσμιος σε μία υποτιθέμενη αλήθεια που την υπερασπίζεσαι γιατί έχει γίνει η δική σου σκληρή πραγματικότητα. Οι ρίζες αυτής της “αλήθειας” βρίσκονται στο παρελθόν, στα βιώματά σου, στο οικογενειακό και κοινωνικό υπόβαθρο, στον τρόπο που μεγάλωσες και γαλουχήθηκες, στις εμπειρίες και στις προσλαμβάνουσες που είχες.
Διαθέτεις τα πιο ισχυρά επιχειρήματα για να υπερασπιστείς την δική σου αλήθεια, ενώ πολλές φορές έρχεσαι αντιμέτωπος και με το περιβάλλον σου, εξαιτίας των αμετακίνητων απόψεων σου που περιορίζουν σημαντικά το εύρος της σκέψης αλλά και της επικοινωνίας σου. Σε αυτές τις στιγμές αισθάνεσαι ότι κανείς δεν μπορεί να καταλάβει την αλήθεια σου και ότι ο κόσμος, η κοινωνία, οι άνθρωποι που σε πλαισιώνουν έχουν φθαρεί, μιλάτε άλλη γλώσσα ή ακόμα πιστεύεις ότι ζουν στο δικό τους παραμύθι, ενώ εσύ κατέχεις εξολοκλήρου όλη την γνώση της αλήθειας.
Αναφέρομαι φυσικά στις περιοριστικές πεποιθήσεις, οι οποίες και σε κάνουν πολλές φορές να γίνεσαι ΕΣΥ ο σαμποτέρ του ίδιου σου του εαυτού.Δεν μπορείς εύκολα να τις εντοπίσεις, γιατί εκδηλώνονται ασυνείδητα και έχουν γίνει ένα με εσένα.
Συχνά αποτελούν μία πολύ ισχυρή για σένα “δικαιολογία” που σε εμποδίζει να πας τη ζωή σου ένα βήμα παρακάτω, αφού αποτελούν έναν μεγάλο τοίχο που σε περιορίζει και δεν μπορείς να δεις κάτι πιο πέρα από αυτό που εσύ πιστεύεις ως αληθινό …
Το αποτέλεσμα; Στερείς από τη ζωή σου την ισορροπία, την αρμονία, την γαλήνη, ενώ παραμένεις σε στασιμότητα η οποία αφήνει ανικανοποίητες τις επιθυμίες σου ….
Ας προσπαθήσουμε βήμα προς βήμα, να ξετυλίξουμε το κουβάρι των περιοριστικών πεποιθήσεων….
Τί είναι οι πεποιθήσεις;
Η λέξη πεποίθηση προέρχεται από το ρήμα πέποιθα, που σημαίνει έχω πειστεί. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τις πεποιθήσεις, ως τις σταθερές απόψεις, γνώμες, που ένα άτομο έχει πειστεί και αποδεχθεί ότι ισχύουν πραγματικά, έστω και αν η εγκυρότητά τους είναι αμφίβολη. Είναι τα ακλόνητα “πιστεύω” που εκφράζονται με απόλυτη σιγουριά ως αληθή. Οι πεποιθήσεις ενός ανθρώπου, καθορίζουν τα συναισθήματα και την δράση / συμπεριφορά του. Οι πεποιθήσεις έχουν την δύναμη να δημιουργούν ή και να καταστρέφουν …
Τι είναι οι περιοριστικές πεποιθήσεις;
Οι περιοριστικές πεποιθήσεις είναι οι βαθιά ριζωμένες απόψεις, γνώμες που με κάποιο τρόπο περιορίζουν, φρενάρουν και στέκονται εμπόδιο στην προσωπική σου εξέλιξη. Οι απόψεις αυτές, μπορεί να αφορούν εσένα τον ίδιο, την ζωή σου (ή τη ζωή γενικότερα), την σχέση σου με τους ανθρώπους, τον κόσμο, την κοινωνία κλπ. Οι περιοριστικές πεποιθήσεις γίνονται οι εσωτερικές σου φωνές, που σου θέτουν όρια , επηρεάζουν τον πυρήνα των υπόλοιπων σκέψεων και δράσεών σου, ενώ με το χρόνο μεγαλώνουν γίνονται ακόμα πιο ισχυρές και ακλόνητες , σου στερούν το αίσθημα της ικανοποίησης και της αρμονίας επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τη ζωή σου.
Πότε και πώς δημιουργούνται;
Οι πρώτες πεποιθήσεις (περιοριστικές και μη ) αρχίζουν να δημιουργούνται από τους πρώτους μήνες της ζωής μας ως και τα 6 μας χρόνια. Στα πρώτα χρόνια της ζωής ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσεγγίζει με τρόπο συναισθηματικό τα ακούσματα, τα ερεθίσματα και δεν έχει την ωριμότητα να φιλτράρει και να επεξεργαστεί τις πληροφορίες και τις προσλαμβάνουσες που έχει. Μέχρι 6 ετών λοιπόν, ο άνθρωπος ρουφάει σαν σφουγγάρι κάθε πληροφορία που δέχεται από το περιβάλλον του, από την οικογένειά του, από τους δασκάλους του, από τον κοινωνικό περίγυρο. Οι πεποιθήσεις που διαμορφώνονται στα πρώτα αυτά χρόνια της ζωής του ανθρώπου (είτε θετικές , είτε αρνητικές), βρίσκονται καταγεγραμμένες στο ανθρώπινο υποσυνείδητο και είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν , παρά μόνο με την βοήθεια ειδικού.
Στης πορεία της ζωής, οι πεποιθήσεις συνεχίζουν να ριζώνουν, αλλά και να δημιουργούνται νέες οι οποίες συνδέονται άμεσα από τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα που δέχεσαι από το περιβάλλον σου. Οι προσλαμβάνουσες προέρχονται από την οικογένεια, τους φίλους, τους ανθρωπους που έρχεσαι στενά σε επαφή, τα MME, την κοινωνία κλπ . Οι πεποιθήσεις που δημιουργούνται από τις εμπειρίες και τα βιώματα που προκύπτουν μετά τη νηπιακή ηλικία, μπορούν πιο εύκολα να εντοπιστούν, αρκεί εσύ ο ίδιος να θέλεις συνειδητά να εργαστείς με τον εαυτό σου και να εξελιχθείς.
Παραδείγματα περιοριστικών πεποιθήσεων
Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα περιοριστικών πεποιθήσεων τα οποία εκφράζονται καθημερινά γύρω μας. Θα τις κατηγοριοποιήσουμε ως συγκεκριμένες περιοριστικές πεποιθήσεις, αλλά και γενικές περιοριστικές πεποιθήσεις. Οι συγκεκριμένες περιοριστικές πεποιθήσεις αφορούν έναν συγκεκριμένο τομέα της ζωής πχ τον εαυτό σου, τα οικονομικά, τα επαγγελματικά, την οικογένεια, την υγεία, τις σχέσεις, τον έρωτα, την φιλία. Οι γενικές περιοριστικές πεποιθήσεις, αφορούν συνήθως θέματα πιο γενικού ή και σφαιρικού περιεχομένου πχ την κοινωνία, την θρησκεία , την πολιτική κλπ
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των συγκεκριμενων περιοριστικών πεποιθήσεων είναι η άρνηση, τα όρια ,τα εμπόδια, το μέτρο σύγκρισης.
Μερικές από τις φράσεις λοιπόν που δίνουν την ένδειξη περιοριστικών πεποιθήσεων εμπεριέχουν άρνηση και πιο συγκεκριμένα τη λέξη ΔΕΝ ή τη λέξη ΠΟΤΕ για πχ
- “Δεν γίνεται …”
- “Δεν Μπορώ….”
- “Δεν εμπιστεύομαι…..”
- “Δεν θα τα καταφέρω …
- “Δεν θέλω οι άλλοι να σκεφτούν για μένα ότι …”
- “Δεν είμαι ικανός για ….”
- “Ποτέ δεν θα κάνω λεφτά το ξέρω απο μικρό παιδί”
- “Ποτέ δεν θα κάνω μία σχέση της προκοπής, αφού έχω το μαγνήτη”
Συχνά όμως θα ακούσουμε και περιοριστικές πεποιθήσεις με την φράση “ΠΡΕΠΕΙ” ή “ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ”, αυτές είναι οι κανόνες που έχουμε υιοθετήσει από τις εμπειρίες μας για πχ
- “Πρέπει να είμαι πιο ισχυρός από τη γυναίκα που θα διαλέξω, πώς αλλιώς θα με σέβεται;”
- “Πρέπει να στέκομαι γερά στα πόδια μου να μην έχω κανέναν ανάγκη”
- “Πρέπει κάποια στιγμή να παντρευτώ, θα με λένε γεροντοκόρη”
- “Πρέπει να πάρω το πτυχίο έστω και αν δεν το εξασκήσω επαγγελματικά, ήταν η επιθυμία του πατέρα μου”
- “Δεν πρέπει να χωρίσω, ξέρω πως θα με φάει η μοναξιά μετά”
- “Ένας άντρας δεν πρέπει να κάνει δουλειές, εγώ έτσι έμαθα από το σπίτι μου”
Ένα ακόμα παράδειγμα περιοριστικών πεποιθήσεων, είναι και οι λεγόμενες μετρήσεις ή συγκρίσεις που κάποιες στιγμές κάνουμε …
- Είμαι πολύ μεγάλος για να …. σπουδάσω!
- Είμαι πολύ λίγος για αυτή την επαγγελματική θέση, σίγουρα υπάρχουν πιο άξια βιογραφικά
- Είμαι πολύ χοντρή, σιγά μην γυρίσει να με κοιτάξει κανείς έτσι με τέτοιες κορμάρες που γύρω μας υπάρχουν
- Έτσι φτωχός που είμαι δεν πρόκειται να βρω γυναίκα… Όλες θέλουν τα λούσα και την καλοπέρασή τους
Οι γενικού περιεχομένου περιοριστικές πεποιθήσεις, αφορούν ζητήματα κοινωνικού, πολιτικού, θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα:
- Οι “αριστεροί” (ή οι δεξιοί) φταίνε για την κατάσταση που βρισκόμαστε τώρα (πολιτική πεποίθηση) → Οι ακραίες πολιτικές πεποιθήσεις οδηγούν στο φανατισμό, ενώ το άτομο εναντιώνεται και αποκόβεται από το κοινωνικό του περιβάλλον που έχει αντίθετες πολιτικές πεποιθήσεις από το ίδιο.
- Τα παιδιά των χωρισμένων γονιών έχουν μία καταστροφική ζωή (κοινωνική πεποίθηση) → Το αποτέλεσμα αυτής της περιοριστικής πεποίθησης πιθανότατα είναι α) φόβος για το γάμο , β) παραμονή σε έναν γάμο δυσλειτουργικό, όπου εντέλει τα παιδιά πιθανότατα βιώνουν πολύ πιο επώδυνες καταστάσεις συγκριτικά με τα παιδιά διαζευγμένων γονέων.
- Η Εκκλησία μας δεν αποδέχεται την Αστρολογία και τις Προβλέψεις , όλα αυτά είναι του Σατανά (θρησκευτική πεποίθηση) → Όπως οι πολιτικές, έτσι και οι θρησκευτικές περιοριστικές πεποιθήσεις έχουν ως αποτέλεσμα τον φανατισμό.
Τα αποτελέσματα των περιοριστικών πεποιθήσεων
- Σε εμποδίζουν να δεις καθαρά και ανοιχτά τα δεδομένα γύρω σου.
- Σε οδηγούν μόνιμα σε εσφαλμένες επιλογές όπου οι συνέπειες αυτών είναι δυσάρεστες και επιβεβαιώνουν αλλά και τροφοδοτούν ακόμα περισσότερο τις περιοριστικές σου πεποιθήσεις. Συγκεκριμένα πραγματοποιείται η λεγόμενη αυτοεκπληρούμενη προφητεία, δηλαδή μία περιοριστική πεποίθηση σε οδηγεί σε μία επιλογή που επιβεβαιώνει τα σταθερά σου πιστεύω. Αλλωστε οι απόψεις αλλά και οι καταστάσεις που ορίζονται ως πραγματικές, οδηγούν πάντα και στις αντίστοιχες πραγματικές συνέπειες.
- Δεν σου επιτρέπουν να δεις καθαρά και να αξιοποιήσεις τις ευκαιρίες που ανοίγονται μπροστά σου
- Σε κάνουν να βρίσκεσαι προσκολλημένος στην αρνητική πλευρά των καταστάσεων, παραμένοντας στην αδράνεια και στην στασιμότητα
- Σε αποτρέπουν να αναγνωρίσεις και να εξελίξεις τα δυνατά σημεία της προσωπικότητάς σου αλλά και τα “δώρα” της ζωής
- Σε φανατίζουν, σε εναντιώνουν και σε απομακρύνουν από το περιβάλλον σου αλλά και από τον ίδιο σου τον εαυτό
Πώς θα εντοπίσω και θα αλλάξω τις περιοριστικές μου πεποιθήσεις
Οι περιοριστικές πεποιθήσεις εκφράζονται ασυνείδητα για αυτό και ο εντοπισμός τους είναι δύσκολος, δεν είναι όμως ανέφικτος. Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι όλοι μας (άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο) διαθέτουμε περιοριστικές πεποιθήσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις σημαντική είναι η υποστήριξη ειδικού (Ψυχολόγου ή Life Coach ανάλογα με την περίπτωση). Η συνεχής παρατήρηση και καταγραφή των σκέψεων, μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν τον εντοπισμό ΄και την αναγνώριση τόσο των θετικών όσο και των περιοριστικών πεποιθήσεων, κάτι το οποίο μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην προσωπική ανάπτυξη. Από την στιγμή που αναγνωρίσουμε τις περιοριστικές μας πεποιθήσεις οδηγούμαστε στο επόμενο βήμα της αποδοχής, αυτό σημαίνει ότι αποδεχόμαστε την ύπαρξή τους και αναγνωρίζουμε όμως και τις συνέπειές τους. Μετά την διαδικασία της αποδοχής, σημαντικό είναι να εντοπίσουμε την ρίζα των περιοριστικών πεποιθήσεων. Πότε και πώς προήλθαν αυτές οι πεποιθήσεις; Ποιες εμπειρίες οφείλονται για την ανάπτυξή τους; Ποια είναι τα αποτελέσματά των περιοριστικών μου πεποιθήσεων; Εφόσον ακολουθήσουμε την παραπάνω διαδικασία και αναγνωρίσουμε “Πού πραγματικά βρίσκομαι και αν αυτό με ικανοποιεί” στην συνέχεια μπορούμε να αναλογιστούμε “Πού θέλω να βρεθώ; Ποιος είναι ο στόχος μου; Ποιές είναι οι θετικές πεποιθήσεις που θα με στηρίξουν στην προσωπική μου ανάπτυξη”. Σε αυτό το στάδιο είναι που θα χρειαστεί να “αμφισβητήσεις” τις παλιές σου πεποιθήσεις και σταδιακά να αρχίσεις να “αναπτύσσεις” τις νέες σου θετικές πεποιθήσεις.
Σύντομη άσκηση
1)Βαθμολόγησε από το 0-10 πώς αισθάνεσαι για τους βασικούς τομείς της ζωής σου. Σκέψου ποια είναι η πρόοδος που έχεις και πόσο ικανοποιημένος είσαι από τους παρακάτω τομείς της ζωής σου:
- Εσύ και η ζωή σου σε ένα γενικότερο πλαίσιο
- Τα οικονομικά σου
- Τα επαγγελματικά σου
- Οι σταθερές σχέσεις με το περιβάλλον σου
- Η οικογένεια
- Οι φίλοι
- Η ερωτική ζωή (σεξουαλικά και συναισθηματικά)
- Η φυσική σου κατάσταση (υγεία, διατροφή, σώμα)
- Διασκέδαση, Χαρά, Ταξίδια
- Η ψυχολογία σου
2) Εφόσον ολοκλήρωσες την αξιολόγηση, μπορείς να διακρίνεις ποιοι είναι οι “δυσλειτουργικοί” τομείς της ζωής σου. Αυτοί ακριβώς είναι και οι τομείς τπου καλείσαι να παρατηρήσεις και να εργαστείς πάνω σε αυτούς. Με ποιό τρόπο όμως;
3) Ξεκίνησε την παρατήρηση και την καταγραφή σκέψεων (και την συχνότητά τους) που ….
- Βρίσκεις δικαιολογίες (πχ δεν θα ερωτευτώ, με τόσο λίγο ελεύθερο χρόνο δεν έχω κοινωνικό κύκλο)
- Κάνεις διαρκώς παράπονα για τα ίδια πράγματα (πχ Δεν έχω λεφτά πώς να νιώθω χαρά)
- Κάνεις αρνητικές σκέψεις (πχ Στην δουλειά όλο περικοπές κάνουν, αν με απολύσουν κάηκα)
- Παρασύρεσαι σε συνήθειες που δεν ωφελούν (πχ ένα άτομο που δεν είναι ικανοποιημένο από τα ερωτικά του και το σώμα του μπορεί να σκεφτεί και να δράσει κάπως έτσι : “Μα ούτως ή άλλως δεν θα γυρίσει κανείς να με κοιτάξει, το φαϊ είναι η μόνη μου χαρά”
- Συγκράτησε και κατέγραψε τις στιγμές που μιλάς στον εαυτό σου αρνητικά και περιοριστικά (πχ πηγαίνεις στην εργασία σου και σκέφτεσαι : Πάλι ένας Γολγοθάς ξεκινά, δεν θα τα καταφέρω είναι πέραν των δυνατοτήτων μου)
- Κατέγραψε τις στιγμές που βιάζεσαι να καταλήξεις σε συμπεράσματα (πχ Προσλάβανε καινούργιο υπάλληλο στην δουλειά, θα θέλουν να με διώξουν)
- Κατέγραψε τους φόβους σου, αυτούς που ομολογείς αλλά και αυτούς που διστάζεις να παραδεχθείς (πχ Φοβάμαι ότι θα μείνω μόνη, Φοβάμαι ότι θα χάσω τον έλεγχο, Φοβάμαι ότι θα χάσω το σπίτι μου κλπ)
- Εντόπισε τις στιγμές που ανησυχείς για την αποτυχία ή ότι θα κάνεις λάθος (πχ φοβάμαι να ζητήσω αύξηση, ίσως είναι λάθος σε περίοδο κρίσης και εντέλει θα με παρεξηγήσουν)
- Συγκράτησε τις στιγμές που αναβάλεις πράγματα (πχ η Μ. είναι ανικανοποίητη από τη κοινωνική της ζωή, δεν έχει παρέες. Την προσκάλεσαν συνάδελφοι από τη δουλειά σε μία έξοδο. Η ίδια βρίσκει την δικαιολογία ότι δεν έχει κάτι καλό να φορέσει και δεν έχει χρήματα για να κάνει αγορά ρούχων αυτή την περίοδο).
- Εντόπισε τις σκέψεις που φανερώνουν ότι είσαι τελειομανής (πχ Δεν το έκανα σωστά, ξέχασα να προσθέσω αυτό, πάλι βιάστηκα κλπ)
Μέσα από αυτή την άσκηση, ήδη κάνεις το πρώτο βήμα, για να εντοπίσεις και να αναγνωρίσεις μέρος των περιοριστικών πεποιθήσεων που στέκονται εμπόδιο στο δρόμο σου, που σου στερούν το αίσθημα της γαλήνης, την αρμονίας και της ισορροπίας στη ζωή σου. Η διαδικασία αυτή, μπορεί να μην είναι εύκολη, απαιτεί χρόνο, υπομονή αλλά και θέληση να εργαστείς ουσιαστικά με τον ίδιο σου τον εαυτό, προκειμένου να καθορίσεις ποιο θες να είναι για σένα το επιθυμητό αποτέλεσμα, πώς θα αποδεσμεύσεις το μυαλό σου από πεποιθήσεις που ουσιαστικά μπλοκάρουν την πορεία σου. Αξίζει να σκεφτείς πως κάθε άνθρωπος ενεργεί σε αυτή τη ζωή σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του, σημαντικό είναι λοιπόν να ενισχύσεις τις θετικές σου πεποιθήσεις, που θα σε οδηγήσουν στα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
